Jos doet wat hij kan op Lesbos

KRUININGEN - Wat hem precies te wachten staat in het overvolle vluchtelingenkamp op het Griekse eiland Lesbos, weet Jos van der Maas niet. Voordat de 23-jarige Kruiningse student werktuigbouwkunde maandagmorgen op de trein richting het vliegveld stapte, kon hij niet veel meer doen dan zich inlezen voor zijn twee maanden vrijwilligerswerk. Maar eerst moet hij veertien dagen in quarantaine.

Jos van der Maas is inmiddels gearriveerd in het Griekse dorpje Panagiouda, naast het vluchtelingenkamp waar hij eet en slaapt in een appartementencomplex. Ondanks de coronamaatregelen kreeg hij toestemming om van Brussel naar Lesbos te vliegen. De treinreis, met vier Nederlandse collega-vrijwilligers, verliep wel met anderhalve meter afstand tussen de reizigers en in België moesten ze mondkapjes dragen.

Anders

Op het eiland slaapt en eet Jos, samen met een groep andere vrijwilligers, in een appartementencomplex. Een schril contrast met de leefomstandigheden van de ruim 20.000 mensen even verderop in vluchtelingenkamp Moria. Voordat Jos hen kan helpen, moet hij vanwege de coronacrisis twee weken in quarantaine in het appartement, maar hij weet al wel hoe het kamp eruit ziet. “Ik heb er in juli al een week vrijwilligerswerk gedaan”, vertelde Jos vlak voor vertrek. “Toen was de situatie wel anders. Er zaten veel minder mensen in het kamp en nu geldt in Griekenland een lock-down vanwege de coronacrisis. En dit keer ga ik natuurlijk twee maanden in plaats van een week.”

Grimmig

Wat Jos weet over de situatie in het kamp is veelal ellendig. “Er zijn zeven keer zoveel mensen in het kamp opgevangen als de 3.000 personen voor wie het gebouwd is. Hun leven bestaat uit onzekerheid en wachten. Sommige mensen wachten al jaren op het bericht of ze wel of niet in Europa mogen blijven.” Door de drukte, zijn er volgens Jos veel te weinig faciliteiten, zoals slaapplekken. “Laat staan dat het mogelijk is om maatregelen te nemen het coronavirus.” Daarnaast ontstaan er soms opstootjes, omdat de mensen zo dicht op elkaar leven. “Door de drukte moeten de mensen nog langer in het kamp blijven. Daardoor kan een grimmige sfeer ontstaan.” Ze mogen vanwege de lockdown het kamp niet uit. “Daardoor moeten ze het doen met het eten dat ze in het kamp krijgen en waarvoor ze vijf uur in de rij moeten staan. Het is geen zeldzaamheid dat er steekpartijen zijn. Voor de lockdown was het in sommige delen van het kamp een gezellige sloppenwijk, waar mensen allemaal, vaak eigengemaakte, spullen verkochten.”

Noodoproep

Door de problemen zijn vrijwilligers hard nodig en op Tweede Paasdag ontving Jos een noodoproep van de organisatie waarmee hij vorig jaar ook naar Lesbos ging, Christian Refugee Relief. De vrijwilligers worden geconfronteerd met erbarmelijke omstandigheden en Jos studeert ook nog ‘gewoon’, maar toch gaf hij gehoor aan de oproep. “Ik voel het als mijn plicht om om te zien naar mensen. En helemaal naar deze mensen, want velen sluiten de ogen voor de situatie in de vluchtelingenkampen.” Bang voor wat hij gaat meemaken, is Jos niet. “Christian Refugee Relief is een professionele organisatie en je wordt als vrijwilliger goed begeleid. Je bent bijvoorbeeld altijd met z’n tweeën aan het werk. Ik vind het wel spannend, maar probeer daarin ook mijn vertrouwen op God te stellen.”

Studievertraging

Jos’ familie en school - hij zit in het eerste jaar van de master Werktuigbouwkunde aan de TU Delft - steunen zijn plan. “Ik heb wat geschoven met vakken, zodat ik naar Lesbos kan. Om de studievertraging beperkt te houden, moet ik wel twee vakken afronden op Lesbos.” Jos hoopt de twee weken quarantainetijd te kunnen gebruiken voor schoolwerk. “Door de coronamaatregelen moest ik al thuis colleges volgen en tentamens maken, dus dat betekent dat dit ook op Lesbos kan.”

Uitzichtloos

Eenmaal in het kamp hoopt Jos tijd te hebben om met vluchtelingen te praten, maar veel vrijwilligerstaken zijn serieuze aangelegenheden. “Afgelopen zomer hielp ik met tenten bouwen, maar nu is het kamp zo vol dat de mensen zich moeten redden met een campingtentje.” Jos werd vorig jaar vaak als beveiliger ingezet en dat werk verwacht hij nu ook weer te doen. “Veel mensen, zoals minderjarigen en vrouwen, krijgen bescherming. Het kamp bestaat uit verschillende afdelingen. Vorig jaar heb ik bijvoorbeeld bij de ingang voor alleenreizende minderjarigen toegezien dat er alleen jongeren naar binnen gingen. Je moest dan naar hun papieren vragen. Dat is best akelig. Vaak hebben de vluchtelingen een lange, zware tocht afgelegd om Europa te bereiken en dan komen ze in een kamp terecht waar de situatie uitzichtloos lijkt.”

Mafkees

Jos ervoer wel dat sommige vluchtelingen het fijn vonden om hun verhaal te kunnen doen. “Vanuit de hulpverleningsorganisatie krijg je het advies om niet te veel de diepte in te gaan, omdat je er maar kort bent en het beter is om je niet te veel te binden. Maar een praatje maken kan. Dat doe je soms met handen en voeten, maar best veel vluchtelingen spreken Engels.” En ze steken veel op van de vrijwilligers, weet Jos ook. “Zo hoorde ik soms ‘hee, mafkees!’. Dan moet je lachen, maar het is natuurlijk ook pijnlijk. Het geeft aan hoe lang sommige mensen al in het kamp zijn.”

Spannend

Vorig jaar kwam Jos op Lesbos terecht door een vriendin die hem vroeg mee te gaan. “Het leek me een nuttige invulling van de vakantie, want je doet iets voor een ander.” Door het vooruitzicht schrijnende dingen mee te maken, wilde Jos zich niet laten tegenhouden. “Je zit daar met de andere vrijwilligers in hetzelfde schuitje. Dat ik er nu twee maanden ben, vind ik wel spannend. Maar ik verwacht dat we elkaar er als vrijwilligers doorheen trekken en samen proberen er wat van te maken.”

Lichtpuntje

Het doel van zijn missie, zoals de vrijwilligers het noemen, is tevreden zijn met wat hij kan doen. “We kunnen niet in zes weken de klus even klaren en alle problemen oplossen. Dat moeten we ons wel realiseren. Ik kan de vluchtelingen niet verlossen van hun problemen, maar ik hoop hen een lichtpuntje te bieden in de duisternis.”

Meer informatie

Kijk voor meer informatie over Christian Refugee Relief (CRR) op www.christianrefugeerelief.com. Wie het werk van CRR wil steunen, kan een gift overmaken naar NL74 RABO 0306 6331 83 t.n.v. Christian Refugee Relief. CRR heeft een ANBI status.