‘Expositie geeft hoop voor de toekomst'

OOST-SOUBURG - De nieuwe fototentoonstelling in het Zeeuws Maritiem muZEEum in Vlissingen stelt een onderbelicht deel lokale geschiedenis centraal. ‘Walcheren: het verdronken eiland, de inundatie in foto’s en verhalen’ brengt het onder water zetten van Walcheren in 1944, om de bezetter te verjagen, in beeld. Meer dan een jaar zou de bevolking op ondergelopen land leven. “De omstandigheden waren erbarmelijk, maar toch stralen veel inwoners op de foto’s bijna iets onbekommerds uit”, zegt museumdirecteur Onno Bakker.

De elf grote foto’s in de expositie, die tot volgend voorjaar te zien is, komen van de hand van de in 1983 overleden fotograaf Adriaan Kruithof uit Oost-Souburg. Het zijn veelzeggende beelden van een verwoest landschap, met huizen, winkels, straten en landbouwgrond die twee keer per dag onder water kwam te staan. 

Om de Duitsers weg te jagen werden de dijken gebombardeerd. Pas ruim een jaar later waren ze weer hersteld. Al die tijd konden veel inwoners alleen op de bovenste verdieping van hun huis wonen. Vervoer vond plaats met bootjes. Als het eb was, dweilden ondernemers hun winkel om die vervolgens te openen voor klanten. 

Veerkracht

Toch tonen de foto’s ook lachende gezichten, zoals van twee jonge vrouwen die in een bootje over het ondergelopen land varen. “De foto’s tonen de veerkracht van de Zeeuwen”, stelt Bakker. “Ze stralen iets uit van ‘het leven gaat door’. Dat vind ik bijzonder.” 

Bakker is blij met de tentoonstelling, ook omdat de inundatie van Walcheren buiten Zeeland nauwelijks bekend is. “Het zit niet in ons collectieve geheugen, maar wel in dat van de inwoners van Walcheren. En na 76 jaar is de herinnering eraan nog even sterk.” 

Fenomenaal

Het muZEEum kan de foto’s exposeren, omdat Adriaan Kruithofs familie het Vlissingse gemeentearchief in 2019 ruim driehonderd van zijn negatieven schonk. Het archief accepteert zelden particuliere collecties, maar voor Kruithofs negatieven - niet alleen van de inundatie, maar bijvoorbeeld ook van straatbeelden uit de jaren ‘50 en Koninginnedag - maakte ze graag een uitzondering. 

Dorpsgenoot Jan Kaljouw (91), voor wie Kruithof nog zijn trouwfoto’s maakte, werkte bijna twee jaar aan de bijschriften voor de foto’s. Als ooggetuige van de inundatie - hij was toen zestien jaar oud -  probeerde hij zoveel mogelijk informatie over de foto’s te verzamelen. “Meneer Kaljouw heeft een fenomenaal geheugen”, vindt Bakker. “Complimenten voor hem, voor het zo gedetailleerd beschrijven van de foto’s.” 

Historisch belang

Als liefhebber van de (plaatselijke) geschiedenis bezoekt Kaljouw het gemeentearchief regelmatig. Daar is hij gevraagd om de fotobijschriften te maken. “Ik wilde hieraan graag meewerken”, vertelt Kaljouw. “Het zijn mooie foto’s en ik vind het van historisch belang om het verhaal bij deze foto’s te vertellen, zodat het bewaard blijft.” 

De oorlog en inundatie staan Kaljouw nog helder voor de geest. “Het water was niet fijn, maar de bombardementen en beschietingen in de oorlog vond ik erger.”

Toekomst

De Vlissingse wethouder Albert Vader, inwoner van Oost-Souburg, noemt de tentoonstelling waardevol. “Meneer Kaljouw heeft als vrijwilliger monnikenwerk verzet om alle foto’s te beschrijven.” Die informatie is volgens Vader ook voor de toekomst van belang. “De foto’s laten zien dat inwoners zich snel aanpasten aan hun dorp onder water. Soms stralen ze zelfs blijheid uit. Dat geeft hoop voor de toekomst, want de vergelijking met tegenwoordig is pijnlijk duidelijk”, doelt hij op de wateroverlast tijdens hevige buien.

Kijk voor de openingstijden van het muZEEum en voor reserveren op www.muzeeum.nl.